Zabezpieczenie szachtów oddymiających

Szachty oddymiające – serce instalacji oddymiającej

Odprowadzenie dymu i gorących gazów pożarowych ze stref objętych pożarem oraz doprowadzenie powietrza kompensacyjnego w miejsce usuniętych produktów spalania jest kluczowym zjawiskiem zapewniającym w razie pożaru bezpieczeństwo przebywającym w nim osobom. Głównym elementem skomplikowanego układu kanałów oddymiających w budynku jest szacht oddymiający a jego zadaniem jest poprawa bezpieczeństwa pożarowego w budynku poprzez:

• Umożliwienie sprawnej ewakuacji ludzi – usuwanie dymu z dróg ewakuacyjnych (np. klatek schodowych, korytarzy) co pozwala utrzymać widoczność i zmniejszyć stężenie toksycznych gazów i znacząco zwiększa szanse na bezpieczne opuszczenie budynku
• Ograniczenie rozprzestrzeniania się pożaru – skuteczne odprowadzanie gorących gazów i dymu zmniejsza ryzyko przenoszenia się ognia na kolejne kondygnacje oraz ogranicza uszkodzenia konstrukcji budynku
• Ułatwienie akcji ratowniczej – nie zadymione drogi ewakuacyjne i korytarze umożliwiają szybsze dotarcie służb ratowniczych do źródła pożaru
• Zabezpieczenie przed zadymieniem przyległych pomieszczeń – szachty oddymiające muszą być szczelne aby dym i gazy pożarowe nie przedostawały się do innych części budynku, co mogłoby utrudnić ewakuację 

W trakcie pożaru szacht oddymiający poddawany jest działaniu bardzo wysokich temperatur (często powyżej 400°C) oraz znacznym wahaniom ciśnienia – od -1500 do +1500 Pa. Tylko solidna konstrukcja zapewnia, że ściany szachtu zachowają swoją szczelność, wytrzymałość i nie ulegną uszkodzeniu pod wpływem ekstremalnych warunków. Podsumowując, szachty oddymiające muszą spełniać wymagania dotyczące odporności ogniowej, dymoszczelności i izolacyjności cieplnej, a także zapewniać izolację akustyczną i trwałość przez cały okres użytkowania budynku. Solidne wykonanie jest więc niezbędne, aby szacht spełniał wszystkie wymienione funkcje i gwarantował bezpieczeństwo użytkowników budynku w sytuacji pożaru.

Parametr EI dla szachtu a kryterium dymoszczelności S, czyli prawie to samo ale…

W Eurokodzie dotyczącym projektowania konstrukcji betonowych w warunkach pożaru (PN-EN 1992-1-2, znanym jako Eurokod 2 część 1-2) nie zawarto wymagań dotyczących dymoszczelności betonu w odniesieniu do elementów budynku wykonanych z betonu. Norma ta skupia się na aspektach zachowania nośności konstrukcji (kryterium R) i zapewnieniu funkcji oddzielającej (kryterium EI) w sytuacji pożaru. Gdzie zatem szukać informacji o kryterium dymoszczelności S dla szachtów? Zgodnie z procedurą badawczą normy PN-EN 1366-8 (oraz 9) — Badania odporności ogniowej instalacji użytkowych — Część 8: Przewody oddymiające błędem byłoby zakładać, że żelbetowy szacht oddymiający który zachowuje kryterium szczelności E, zachowuje również kryterium dymoszczelności S bowiem parametry te sprawdzane są oddzielnie a kryterium szczelności E, zgodnie z normą klasyfikacyjną PN-EN 13501-4 jest zachowane, nawet kiedy przez badaną przegrodę szachtu przedostaje się dym. Kryterium dymoszczelności S jest parametrem, który klasyfikuje się odrębnie od klasycznych parametrów odporności ogniowej i jest on spełniony jeżeli przecieki dymu przez przegrodę wynoszą ≤5 m³/h/m² przy ciśnieniu 500 Pa.

W ostatnich latach technologia budowy szachtów oddymiających przeszła znaczącą rewolucję. Obecnie na rynku dostępne są materiały konstrukcyjne, które już na etapie wykonania zapewniają wymaganą dymoszczelność i odporność ogniową. Przykładem jest beton dymoszczelny, który dzięki specjalnej recepturze zachowuje szczelność nawet w ekstremalnych warunkach pożaru i spełnia normy bezpieczeństwa. Takie rozwiązanie pozwala na rezygnację z dodatkowych zabezpieczeń ogniochronnych, jak okładziny z płyt silikatowo-wapiennych czy wełny mineralnej. Jest to jednak rozwiązanie stosunkowo drogie i nadal niespopularyzowane wśród inwestorów i projektantów.  Rzeczywistość pokazuje, że najpopularniejszym rozwiązaniem wśród naszych Klientów są obudowy ogniochronne szachtów oddymiających.

Obudowa szachtu oddymiającego – jak zapewnić parametr EIS? 

Badania odporności ogniowej pokazują, że klasa odporności ogniowej ściany nie jest równa klasie odporności ogniowej szachtu wykonanego z tej ściany (z uwagi na konieczność zachowania kryterium dymoszczelności S). Szacht oddymiający zgodnie z PN-EN 13501-4:2016 „Klasyfikacja ogniowa wyrobów budowlanych i elementów budynków. Część 4: Klasyfikacja na podstawie wyników badań odporności ogniowej elementów systemów kontroli rozprzestrzeniania dymu, może otrzymać klasyfikację:

EI tt (ve-ho) S * multi

• EI-oznacza zachowanie szczelności i izolacyjności w czasie tt
• tt-oznacza czas w minutach, w którym szacht spełnia kryteria izolacyjności i szczelności ogniowej oraz dymoszczelności
• ve/ho-oznacza orientację, w której szacht był badany (pionowo lub poziomo)
• *-wartość podciśnienia, do której mogą pracować przewody (500 Pa, 1000 Pa lub 1500 Pa
• S- dymoszczelność
• multi-oznacza, że szacht może przechodzić przez kilka stref pożarowych

lub

E300 lub E600 tt (ho) S * single

• E300 lub E600-przeznaczenie do stosowania w maksymalnej temperaturze 300°C lub 600°C 
• tt-oznacza czas w minutach, w którym szacht spełnia kryteria szczelności i dymoszczelności
• ho-oznacza orientację, w której szacht był badany (poziomo)
• *-wartość podciśnienia, w którym mogą pracować przewody (500 Pa, 1000 Pa lub 1500 Pa)
• S- dymoszczelność
• single-oznacza, że szacht może obsługiwać jedną strefę pożarową

W celu zapewnienia najwyższej jakości wykonywanych prac do zabezpieczenia szachtów oddymiających wykorzystujemy rozwiązania doświadczonych i sprawdzonych producentów, z którymi współpracujemy od lat. Dzięki ścisłej współpracy z producentem biernych zabezpieczeń przeciwpożarowych Promat, możemy zaoferować Państwu obudowanie szachtu oddymiającego wysokiej jakości płytą silikatowo-cementową Promatect L-500 w systemie Promaduct-500 wg Krajowej Oceny technicznej ITB-KOT-2021/1924 wydanie 1. Metoda wykonania zabezpieczenia szachtu w systemie Promaduct-500, polega  na obłożeniu szachtu oddymiającego od wewnętrznej strony płytą Promatect L-500 o grubości 20 mm. Płyty montowane są:

• bezpośrednio do ściany szachtu bez izolacji z wełny mineralnej (Detal 1.1)
• montaż bezpośredni z pustką powietrzną w przypadku nierównej powierzchni szachtu  (Detal 1.2)
• z warstwą izolacji  z wełny mineralnej z pasmami montażowymi Promatect L-500 w układzie pionowym (Detal 1.3)
• z warstwą izolacji z wełny mineralnej z pasmami montażowymi Promatect L-500 w układzie poziomym (Detal 1.4)
• z warstwą izolacji z wełny mineralnej z płytą montowaną na profilach CD (Detal 1.5)

Detal 1.1

Detal 1.2

Detal 1.3

Detal 1.4

Szachty oddymiające mogą być projektowane wewnątrz budynku, gdzie wszystkie ich ściany są przegrodami wewnętrznymi lub w miejscach, gdzie jedna lub więcej ścian szachtu stanowi jednocześnie ścianę zewnętrzną budynku. W pierwszym przypadku, gdy szacht znajduje się w całości wewnątrz budynku, wymagania dotyczą głównie odporności ogniowej, dymoszczelności oraz – coraz częściej – izolacyjności akustycznej, by ograniczyć przenikanie hałasu związanego z pracą instalacji oddymiającej do pomieszczeń mieszkalnych czy biurowych. Sytuacja komplikuje się, gdy szacht oddymiający przylega do ściany zewnętrznej lub sam stanowi fragment przegrody zewnętrznej budynku. W takim przypadku, oprócz wymagań ogniochronnych, konieczne jest spełnienie również wymagań dotyczących izolacyjności cieplnej (detale 1.3 do 1.5)   zgodnie z obowiązującymi warunkami technicznymi i normami dotyczącymi przenikania ciepła przez przegrody budowlane. W takim przypadku, podczas obudowy szachtu oddymiającego wykonuje się również dodatkową izolację z wełny mineralnej, której grubość zależy od współczynnika przenikania ciepła  λ (lambda). W przypadku montażu płyt Promatect L-500 na pasmach montażowych, grubość pasm montażowych powinna odpowiadać grubości izolacji z wełny mineralnej.